آموزشی

گروه اسمی

هسته و وابسته:

هر گروه اسمی را می توان دست کم از یک اسم «به عنوان هسته» ویا از یک اسم یا چند وابسته ی پیشین یا پسین تشکیل گردد .

به نمونه های زیر توجه کنید:(در هردو مثال کتاب هسته گروه اسمی می باشد)

کتاب (گروه اسمی )              این کتاب (گروه اسمی)(این وابسته ی پیشین می باشد)

این(وابسته پیشین)کتاب خواندنی (وابسته پسین)

این (وابسته پیشین1) چند(وابسته پیشین2)  کتاب (هسته)خواندنی(وابسته پسین1) کم نظیر(وابسته پسین2)

تشخیص هسته:

زمانی که گروه اسمی ، وابسته می پذیرد برای تشخیص هسته کافی است که وابسته های پیشین و پسین ( یعنی همه ی صفت ها و مضاف الیه ها) را حذف کنیم

نکته مهم: در یک گروه اسمی ، هسته نقش اصلی جمله (فاعلی ، مفعولی،مسندی،...)را می پذیرد

 درس(هسته) اول (وابسته1) کتاب (وابسته2)  ،  مطالب (هسته) سودمند (وابسته1) زیادی(وابسته)داشت 2فاعل        صفت شمارشی    اسم                    مفعول              صفت بیانی           صفت بیانی     فعل

                       گروه اسمی 1                                                    گروه اسمی 2                    

نکته 2 : یک هسته ی گروه اسمی ،هرگز نقش اضافی ( مضاف الیه ) و وصفی(صفت) نمی پذیرد

نکته 3 : می توانیم به گروه اسمی ، همراه با تمام وابسته هایش ، نقش گروهی بدهیم                     مثال    درس اول  کتاب               مطالب  سودمندزیادی داشت                                      گروه فاعلی (گروه اسمی)                  گروه مفعولی (گروه اسمی)

 وابسته های اسم

                               وابسته های پیشین: 1)صفت اشاره  2)صفت پرسشی 3)  صفت  مبهم  4) صفت تعجبی 5) صفت شمارشی  6) صفت عالی  7) شاخص

وابسته های اسم

                                  وابسته های پسین: 1)«ی» نکره   2)نشانه های جمع  3) صفت تفضیلی                                                                         .                                       4)صفت شمارشی«با پسوند –م»   5)مضاف الیه   6)صفت بیانی

 وابسته های پسین اسم:

1)صفت اشاره: هرگاه واژه های «این»و «آن»و مشتقات آنها (همین،همان،چنین،چنان،این گونه، آن گونه،این همه،آن همه ،و....)همراه با اسم و جانشینان اسم ذکر شوند «صفت اشاره» اند. اما اگر بی همراهی اسم و جانشینان آن ذکر شوند «ضمیر اشاره» هستند 

مثال:      این     دوست   از       آن      دوست    بهتر  است     این      از      آن بهتراست صفت اشاره   اسم     صفت اشاره  اسم                              ضمیر اشاره       ضمیر اشاره

نکته: هرگاه بعد از واژه های اشاره شده مکث کوتاهی شود واژه ی مورد نظر «ضمیر اشاره» است

  مثال:   این   ،    مجید است             این  پسر   ،خیلی  باحااست                        .        ضمیر اشاره                                     صفت اشاره

2)صفت پرسشی: هرگاه واژه های «چه،کدام،چند،هیچ،چقدر  و....»همراه با اسم یا جانشینان اسم بیایند «صفت پرسشی»نامیده می شوند. اما اگر با اسم یا جانشینان آن همراه نباشد «ضمیر پرسشی» هستند

مثال:           کدام         دختر     دلت     را دزدید؟                                                               صفت پرسشی    اسم

3)صفت مبهم: هرگاه نشانه های مبهم «همه،هیج،هر،فلان،چند،بعضی،برخی،...» همراه اسم یا جانشینان اسم ذکر شوند، «صفت مبهم» اندو اگر بدون همراهی اسم و جانشینان اسم ذکر گردند «اسم مبهم» اند.

مثال:             همه       مردم    آمدند .                        همه     آمدند.                                                                                         .     صفت مبهم    اسم                                  اسم مبهم

نکته:هرگاه « چند، چندین ، هیچ» مفهوم پرسشی داشته باشند دیگر نشاته مبهم نیستند                   . مثال:           هیچ            عاقلی     را      می شناسی؟                                                      صفت پرسشی      اسم(مفعول)

4)صفت تعجبی: هرگاه واژه های «چه،وعجب» همراه اسم یا جانشینان اسم باشند«صفت تعجبی» هستند و اگر به تنهایی ذکر گردند «ضمیر تعجبی» اند

مثال:     عجب        بچه    نازی    بود                  عجب باحال بود                          صفت تعجبی   اسم                                                ضمیر تعجبی

5)صفت شماشی:

الف)صفت شمارشی اصلی: هر گاه اعداد یک تا بینهایت با اسم یا جانشینان اسم همراه گردند ، «صفت شمارشی» اصلی اند و اگر به تنهایی ذکر شوند «ضمیر شمارشی»اند   

مثال   :                                             یک           روز       پیشت می آیم                                              صفت شمارشی    اسم

ب) صفت شمارشی ترتیبی: صفتی است که با لفظ «-مین» یا «-م» همراه است . صفتی که با «_مین» همراه می شود  وابسته پیشین و صفتی که با « -م» همراه می شود وابسته پسین است.

مثال:            چهارمین       ماه      از آشنایی    ما    فرا رسید        ماه            چهارم    فرا رسید       صفت شمارشی ترتیبی  اسم                                      اسم   صفت شمارشی    

6)صفت عالی(برترین):  همه ی صفت هایی که وند «ترین»را به دنبال دارند «صفت عالی» هستند

مثال:          دیدن   تو   بزرگ ترین (صفت عالی)آرزوی من است

7)شاخص: عناوین و القابی را می گویند که پیش از اسم میایند . شاخص ها بی هیچ فاصله ای در کنار هسته قرار می گیرندو خود اسم یا صفت هستند و می توانند در جای دیگریهسته گروه اسمی باشند .

 مشهور ترین شاخص ها عبارتند از : آقا ، خانم،استاد، حاجی خواهر، برادر، عمو ،عمه ، خاله، تیمسار، سرلشکر، کدخدا، مهندس ، دکتر ، امام و......

مثال: حاج خانم    سمیرا    از مکه برایمان سوغاتی می آورد                           شاخص     هسته

     حاج خانم  از مکه برایمان سوغاتی می آورد                                                                                                                                                              .     هسته

نکته 1) :شاخص ها به تنهایی دارای هیچ نقش نحوی ( فاعلی ، مفعولی،مسندی،...) نیستند

نکته2) اگر عناوین و القاب با کسره ی اضافه (نقش نمای اضافه)همراه باشند، شاخص محسوب نمیشوند بلکه هسته ی گروه اسمی اند مثال:      پدر  مجید آمد                                                         .                               هسته

 وابسته های پسین

 1) «ی » نشانه ی نکره:     کتابی خریدم

 2) نشانه های جمع:   دوستان  ،  کتابها

 3)صفت شمارشی ترتیبی(همراه با پسوند –م):  کتاب چهارم 

 ۴)صفت تفضیلی: دوست بهتر  

 ۵)مضاف الیه : کتاب درس  ،  دفتر ریاضی

 ۶)صفت بیانی:  کتاب سودمند ، دفتر بزرگ

صفت بیانی دارای انواعی است که به اشاره به آنها اشاره می کنم:

  - بن مضارع + نده : خورنده ، بیننده، ….

 الف: فاعلی    - بن مضارع + « ا » : بینا، شنوا، دانا،….

   - بن مضارع +«ان»: خندان، دوان، ….

 ب: مفعولی     بن ماضی+ه : خورده ، شکسته ، …

 ج:  لیاقت    مصدر + ی: خوردنی ، دیدنی ،….

 د:  نسبی   اسم + ی«نسبت»:زمینی، آسمانی، خاکی ، قائم شهری ،بروجردی ،….